Onrust en onvrede steken overal in onze wereld de kop op. En er blijken steeds meer zogenaamde wereldleiders op te staan die daar garen bij spinnen. Populisten als Trump en Bolsonaro zijn altijd bezig om hun versies van het nieuws en hun interpretaties van gebeurtenissen, als dé waarheid te verkopen. Daartoe twitteren en speechen ze er lustig op los.
Erdogan, Poetin en – in onze eigen EU – ook de heer Orban, gaan hierin nog veel verder. Zij zorgen er stap voor stap voor dat de onafhankelijke media in hun landen het werken onmogelijk wordt gemaakt. Zo verwerven zij een monopolypositie aangaande de berichtgeving over het nieuws en de waarheid die daaruit gedestilleerd kan worden.
Dat is een beangstigende ontwikkeling. Vooral omdat we weten wat voor ellende soortgelijke ontwikkelingen, gestoken in communistische, nationalistische en fascistische jasjes, voorheen in de wereld hebben aangericht.
Ook in ons eigen land wordt een verbeten strijd gevoerd om de interpretatie van het nieuws en de naakte feiten.
In ons land, waar geen partij of politicus ooit in zijn eentje kan regeren, kennen we gelukkig nog geen al te extreme vormen van wat je populistische ‘volksmennerij’ en ‘waarheidskaping’ zou kunnen noemen. Maar ook hier bij ‘ons’ heerst veel onrust en onvrede. En dus wordt ook in ons eigen land een verbeten strijd om de interpretatie van het nieuws en de naakte feiten gevoerd.
Dat is zo rondom de huidige corona-pandemie. De actiegroep die zich Viruswaanzin noemde, heeft zich onlangs herdoopt in Viruswaarheid. Ze voert campagne tegen het regeringsbeleid en wil haar ideeën als dé waarheid verkopen.
En er woedt ook een grimmig gevecht rondom de cijfers die laten zien wie verantwoordelijk zijn voor de overmaat aan stikstof in ons land. Stikstof die niet alleen de biodiversiteit en de natuur, maar ook de kwaliteit van lucht, water en klimaat bedreigt. De boerenactiegroepen Agraactie en Farmers Defence Force werpen nog steeds herhaaldelijk de power van hun tractoren in de strijd. Ze willen daarmee de eerlijke waarheid boven tafel halen voor wat de uitstoot van nitraat betreft. In hun ogen heeft het RIVM de cijfers – waar de regering zijn beleid op baseert – verdraaid ofwel verkeerd berekend. Het ‘boerenaandeel’ is in hun ogen minder groot (dan 41%) en de maatregelen om dat cijfer te verkleinen gaan hun te ver.
Onrust en onvrede, ze heersen in de wereld. En van Belarus tot Beiroet heeft die onrust en onvrede veel te maken met het feit dat mensen voelen dat ze geregeerd worden door corrupte leiders die de waarheid steeds verdraaien en naar hun eigen hand zetten.
Het maakt dat onze wereld een steeds grotere behoefte krijgt aan betrouwbare politieke leiders. Aan mensen die de huidige problemen niet ontkennen maar aanpakken. Aan mannen en vrouwen die hun energie meer steken in het oplossen dan in het uitbuiten van problemen. Politici die niet makkelijk ‘te kopen’ en ‘om te kopen’ zijn, maar juist onkreukbaar en integer zijn. Regeringsleiders die lange termijndoelen stellen voor de korte termijnbelangen van het hier en nu.
Er zijn problemen genoeg die schreeuwen om aangepakt te worden, waaronder het allergrootste mondiale probleem van dit moment: de (nog altijd versluierde) klimaatcrisis!
De Griekse filosoof Plato heeft onder andere nagedacht over wat de beste manier is om een willekeurig land te besturen. Hij schreef er een dik boek over. In de proloog van dit boek De Staat maakt hij een belangrijke opmerking vooraf. Hij zegt dat een staat op de eerste plaats mensen nodig heeft die ‘haplotès’ (eenvoudig, uit-één-stuk) ofwel integer zijn. Deze mensen kun je altijd opzoeken op het marktplein. En als je hen daar dan een vraag of een probleem voorlegt, krijg je een eerlijk en direct antwoord. Of je nu rijk of arm bent, een sloeber of een baron, iemand die integer is, gaat met iedereen even eerlijk om.
Welnu, zegt Plato, als je deze integere mensen mist in je land, dan kun je alles wat ik verder te zeggen heb over de beste bestuursvorm gewoon vergeten. Zonder integere mensen komt geen enkele samenleving echt tot bloei.
Ja, zonder integere burgers en bestuurders zal onze samenleving nooit duurzaam worden! Integriteit en duurzaamheid horen bij elkaar.
Laten we om te beginnen zelf proberen integer te zijn en te blijven.